İNSAN HUYU İLE GÜZELDİR
muallimosman - İnsanın davranışlarıyla ilgili duygu ve düşüncelerine “Huy” denir. İnsan huyunun söz ve davranışa dönüşmesine de “Ahlak” denir. Huy; insanın belleğinde oluşan bir davranış kalıbıdır, bir alışkanlık refleksidir. İnsanın duygu ve düşünceleri iyi ve güzel olursa söz ve davranışları da iyi ve güzel olur. Dolayısıyla ahlâkı da güzel olur. Bu nedenledir ki, sevgili peygamberimiz Hz.Muhammed aleyhisselamın dualarında hep şöyle derdi: “ Allahım! Senden sıhhat, âfiyet ve güzel ahlak isterim.”
İnsan karakterinin ve insan haysiyetinin en güzel ölçeği “Huy” dur. Zîra insan; huyu ile güzeldir, erdemlidir veya kötüdür. Bir Gönül Dostuna sorarlar: “İman yönünden hangi mü’min daha efdaldir?” O Gönül Dostu şu cevabı verir; “Huyu güzel olandır.” Pekî, güzel huyun ölçüsü nedir?. Güzel huyun ölçüsü Kur’andır. Bir gün sahabeden birkaç kişi Hz.Âişe’ye gelerek; “Bize peygamberin ahlakını anlat!” dediler. Hz.Âişe onlara: “Siz Kur’an okumuyormusunuz?. Onun ahlakı; Kur’an ahlakıdır.” dedi. Güzel huy; Kur’anın emirlerine ve peygamberimizin öğütlerine uymakla elde edildiği gibi huyu güzel olan insanlarla birlikte olmakla ve onları örnek almakla da elde edilir.
Her şeyi en güzel şekilde yaratan Yüce Rabbimiz, insanı da en güzel surette yaratmış ve onu en güzel huy ve ahlak ile donatmıştır. İnsanı kötülerden ve kötülüklerden, şerden ve şerlilerden korumak ve ona güzel ahlakı öğretmek için de sayısız peygamber göndermiştir. Bu peygamberlerden biri de tüm insanlığa rahmet olarak gönderilen ve “Ben güzel ahlakı tamamlamak üzere gönderildim” buyuran kâinatın efendisi, güzel ahlakın timsâli sevgili peygamberimiz Hz.Muhammed aleyhisselamdır.
“Güzel huy” mü’minin kalbinden fışkıran, onu güzel ahlak ve fazilet sahibi yapan ve insanı cennete ulaştıran ilahi bir nurdur. “Kötü Huy” ise; kalbi karartan insanı harama, günaha ve kötülüklere sürükleyen, sonra da onu cehennem ateşine sürükleyen bir şeytan tuzağıdır. Bu nedenledir ki insan, kalbini tüm kötü düşüncelerden temizlemeli ki onun yerini güzel huy ve güzel alışkanlıklar alsın. Yüce Allah Kur’anda şöyle buyurur: “Nefsini kötülüklerden temizleyen kurtuluşa ermiştir. Nefsini kötülüklere boğduran ise zarardadır.” (Şems-9.10)
İnsanların birer birer yaşayıp gittiği şu dünya hayatına bir bakın! Yığın yığın günahların, kötülüklerin ve çirkinliklerin olduğunu görürsünüz. Kötü huylu ve ahlaksız insanların dilleriyle ve elleriyle yaptıkları kötülükleri ve zulümleri görürsünüz. Bu kötülüklere ve zulümlere muhatap olan ve acı çeken nice insanlar görürsünüz. Ama bunların yanında Hak’tan aldığı mesajlarla Güzel huyu ve güzel ahlakıyla insanlara merhamet ve sevgi ışığı saçan güzel huylu ve güzel ahlaklı insanları da görürsünüz. Sözünde ve davranışlarında Kur’an ve Allah rızası ölçü olan huyu güzel, kendi güzel faziletli mü’minleri de görürsünüz. Onlar, dikenli gül bahçesindeki güller gibi güzel, cennet amberi gibi mis gibi kokan gönül dostu ve ahlak önderi insanlardır. Bir gün peygamberimiz bir sahabeye şöyle dedi: “Sende öyle güzel iki haslet var ki Allah onları çok sever o iki şeyi terk etme.” Sahabe, onlar nedir Ey Allah’ın Rasûlü? dedi. Peygamberimiz de: “ Güzel huy” ve “Haya.” dedi. Bir gün peygamberimize bir genç geldi. Evlenmek istediğini söyledi ve kendisine nasihat etmesini istedi. Peygamberimiz o gence şöyle buyurdu: “Bir kadınla dört şeyi için evlenilir. Malı, soyu, güzelliği ve ahlakı. Sen huyu güzel olanı tercih et. “
Huyu güzel olanın her şeyi güzel olur. Huyu güzel olan; tüm kötülere ve şerlilere sabredebilen insandır, Huyu güzel olan; sözünde durabilen insandır. Huyu güzel olan; yüzü daima tebessümlü olan insandır. Huyu güzel olan insan; kul hakkına riayet eden, insanlara sevgi ve merhametle yaklaşabilen insandır. Hoşgörülü, müsamahalı ve affedici olabilendir. İyiliksever, cömert ve tevazu sahibi olabilendir. Emanete riayet edebilendir. Elinden ve dilinden diğer insanların emin olduğu insandır. Huyu güzel olan insan bir iyilik gördüğü zaman ona en güzel misliyle karşılık verebilendir. Özetle Velhâsılı, huyu güzel olan insan; Yüce Allah’ın Kur’anda: “Şüphesiz ki, Allah, adâleti, iyilik yapmayı, yakınlara yardım etmeyi emreder; hayâsızlığı, fenalığı ve azgınlığı da yasaklar. O, düşünüp tutasınız diye size öğüt verir.” (Nahl-90) buyurduğu ilahi emre inanan, onu yaşayan ve yaşatan insandır. Huyunuz güzel, ahlakınız güzel, ömrünüz güzel, ahret makamınız cennet olsun!
